هر ساله بیش از نیم میلیون نفر به دلیل مشکلات سنگ کلیه به مراکز اورژانس مراجعه می کنند. تخمین زده می شود که از هر ده نفر یک نفر در دوره ای از زندگی خود دچار سنگ کلیه می شود.

شیوع سنگ کلیه در ایالات متحده از ۳.۸ درصد در اواخر دهه ۱۹۷۰ به ۸.۸ درصد در اواخر دهه ۲۰۰۰ افزایش یافت. شیوع سنگ کلیه در طی سال های ۲۰۱۳-۲۰۱۴ ۱۰ درصد بود. خطر سنگ کلیه در مردان حدود ۱۱٪ و در زنان ۹٪ است. بیماری های دیگر مانند فشار خون بالا ، دیابت و چاقی ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.

سنگ کلیه یک ماده سخت است که از مواد شیمیایی موجود در ادرار ساخته می شود. چهار نوع سنگ کلیه وجود دارد: اگزالات کلسیم ، اسید اوریک ، استروویت و سیستین. سنگ کلیه ممکن است با لیتوتریپسی موج شوک ، رحم بینی ، نفرولیتومی از طریق پوست یا نفرولیتوتریپسی درمان شود. علائم متداول شامل درد شدید در ناحیه کمر ، خون در ادرار ، حالت تهوع ، استفراغ ، تب و لرز یا ادرار است که بوی بد می دهد یا کدر به نظر می رسد.

ادرار مواد زائد مختلفی در آن حل می کند. وقتی مقدار زیادی زباله در مایعات بسیار کم وجود داشته باشد ، بلورها تشکیل می شوند. این کریستال ها عناصر دیگر را به خود جلب کرده و بهم می پیوندند و ماده ای جامد را تشکیل می دهند که بزرگتر می شود مگر اینکه با ادرار از بدن خارج شود.

معمولاً این مواد شیمیایی توسط ادرار توسط شیمی دان اصلی بدن از بین می رود: کلیه. در بیشتر افراد ، داشتن مایعات کافی باعث شستشو آنها می شود و یا سایر مواد شیمیایی در ادرار از تشکیل سنگ جلوگیری می کند. مواد شیمیایی سنگ ساز کلسیم ، اگزالات ، اورات ، سیستین ، گزانتین و فسفات هستند.

بعد از تشکیل ، ممکن است سنگ در کلیه بماند یا از مجاری ادراری به داخل حالب برود. گاهی اوقات ، سنگهای ریز بدون ایجاد درد زیاد از طریق ادرار از بدن خارج می شوند. اما سنگهایی که حرکت نمی کنند ممکن است باعث ادرار در کلیه ، حالب ، مثانه یا مجرای ادرار شوند. همین عامل درد است.

دلایل احتمالی شامل نوشیدن کم آب ، ورزش (ورزش زیاد (خیلی زیاد یا خیلی کم)) ، چاقی ، جراحی کاهش وزن یا خوردن غذا با نمک یا شکر زیاد است. عفونت و سابقه خانوادگی ممکن است در بعضی از افراد مهم باشد. خوردن بیش از حد فروکتوز با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه ارتباط دارد. فروکتوز را می توان در قند سفره و شربت ذرت با فروکتوز بالا یافت.

چهار نوع اصلی سنگ وجود دارد:

1. اگزالات کلسیم: متداول ترین نوع سنگ کلیه است که هنگام ترکیب کلسیم با اگزالات در ادرار ایجاد می شود. مصرف ناکافی کلسیم و مایعات و سایر شرایط ممکن است در شکل گیری آنها نقش داشته باشد.
2. اسید اوریک: این یکی دیگر از انواع رایج سنگ کلیه است. غذاهایی مانند گوشت اندام و صدف دارای غلظت بالایی از یک ترکیب شیمیایی طبیعی است که به عنوان پورین شناخته می شود. مصرف زیاد پورین منجر به تولید بیشتر اورات منو سدیم می شود که در شرایط مناسب ممکن است در کلیه ها سنگ ایجاد کند. تشکیل این نوع سنگها در خانواده ها وجود دارد.
3. استروویت: این سنگها کمتر دیده می شوند و در اثر عفونت در مجاری ادراری فوقانی ایجاد می شوند.
4. سیستین: این سنگها نادر هستند و در خانواده ها ایجاد می شوند. سنگهای سیستین چیست؟

بعضی از سنگ های کلیه به اندازه یک دانه شن و ماسه هستند. سایز دیگران به اندازه یک سنگریزه است. تعداد کمی به اندازه یک توپ گلف بزرگ هستند! به عنوان یک قاعده کلی ، هرچه سنگ بزرگتر باشد ، علائم آن بیشتر قابل توجه است.

علائم می تواند یک یا چند مورد زیر باشد:

• درد شدید در دو طرف کمرتان
• درد مبهم تر یا درد معده که برطرف نمی شود
• خون در ادرار
• حالت تهوع یا استفراغ
• تب و لرز
• ادراری که بوی بد یا کدر به نظر می رسد

سنگ کلیه هنگامی که باعث تحریک یا انسداد شود شروع به درد می کند. این به سرعت درد شدید ایجاد می کند. در بیشتر موارد ، سنگ کلیه بدون ایجاد آسیب عبور می کند – اما معمولاً بدون ایجاد درد زیاد است. مسکن ها ممکن است تنها روش درمانی مورد نیاز برای سنگ های کوچک باشند.

ممکن است نیاز به درمان دیگری باشد ، مخصوصاً برای سنگهایی که علائم پایدار یا عوارض دیگری ایجاد می کنند. با این حال ، در موارد شدید ، ممکن است جراحی لازم باشد.

درمان سنگ کلیه در کودکان و بزرگسالان مشابه است. ممکن است از شما بخواهند آب زیادی بنوشید. پزشکان سعی می کنند سنگ بدون جراحی عبور کند. همچنین ممکن است برای کاهش اسید ادرار خود دارویی دریافت کنید. اما اگر خیلی بزرگ باشد یا مانع جریان ادرار شود یا نشانه ای از عفونت وجود داشته باشد ، با جراحی برطرف می شود.

لیتوتریپسی موج شوک  یک روش غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی با انرژی بالا سنگ ها را به قطعاتی تبدیل می کند که به راحتی از طریق ادرار خارج می شوند. در  مجاری ادرارسکوپی ، آندوسکوپی از طریق حالب برای بازیابی یا از بین بردن سنگ وارد می شود. بندرت ، برای سنگهای بسیار بزرگ یا پیچیده ، پزشکان از نفرولیتوتومی از  راه پوست / نفرولیتوتریپسی استفاده می کنند .

در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. ممکن است از شما خواسته شود مایعات اضافی بنوشید تا سنگ را از طریق ادرار خارج کنید. اگر ادرار خود را صاف کردید و می توانید تکه ای از سنگ را که از آن عبور کرده ذخیره کنید ، آن را نزد پزشک خود بیاورید. یا ممکن است لازم باشد سنگ با جراحی برداشته شود.

تشخیص سنگ کلیه با سابقه پزشکی ، معاینه فیزیکی و آزمایشات تصویربرداری آغاز می شود. پزشکان شما می خواهند از اندازه و شکل دقیق سنگ کلیه مطلع شوند.

این کار را می توان با سی تی اسکن با وضوح بالا از کلیه ها به سمت مثانه یا اشعه ایکس به نام “KUB x-ray” (اشعه ایکس مثانه مثانه) انجام داد که اندازه سنگ و اشعه ایکس KUB اغلب توسط جراحان تعیین می شود که آیا سنگ برای درمان موج شوک مناسب است یا خیر.

آزمایش KUB ممکن است برای نظارت بر سنگ شما قبل و بعد از درمان استفاده شود ، اما برای تشخیص در بعضی از افراد ، پزشکان نیز تجویز پیلوگرام یا lVP داخل وریدی ، نوع خاصی از اشعه ایکسی دستگاه ادراری را که پس از تزریق رنگ انجام می شود ، تجویز می کنند.

دوم ، پزشکان شما تصمیم خواهند گرفت که چگونه سنگ شما را درمان کنند. سلامت کلیه های شما با آزمایش خون و آزمایش ادرار ارزیابی می شود. سلامت کلی شما ، و اندازه و محل سنگ شما در نظر گرفته خواهد شد.

بعداً ، پزشک می خواهد علت این سنگ را پیدا کند. بعد از بیرون آمدن سنگ از بدن ، آنالیز می شود و پزشک خون شما را از نظر کلسیم ، فسفر و اسید اوریک آزمایش می کند. همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد که ۲۴ ساعت ادرار خود را جمع کنید تا کلسیم و اسید اوریک را آزمایش کند.

چهار نوع سنگ وجود دارد. مطالعه سنگ می تواند به شما در درک دلیل وجود آن و چگونگی کاهش خطر سنگهای بعدی کمک کند. متداول ترین نوع سنگ حاوی کلسیم است. کلسیم یک قسمت طبیعی از یک رژیم غذایی سالم است. کلیه معمولاً کلسیم اضافی مورد نیاز بدن را از بین می برد. غالباً افراد مبتلا به سنگ مقدار زیادی کلسیم را نگه می دارند.

این کلسیم با مواد زائد مانند اگزالات ترکیب شده و سنگ تشکیل می دهد. رایج ترین ترکیب ، اگزالات کلسیم نام دارد.

انواع کمتری از سنگها عبارتند از: سنگهای مرتبط با عفونت ، حاوی منیزیم و آمونیاک به نام سنگهای استروویت و سنگهایی که از بلورهای مونو سدیم اورات تشکیل می شوند ، سنگ های اسید اوریک نامیده می شوند ، که ممکن است به چاقی و عوامل رژیم غذایی مرتبط باشد. نادرترین نوع سنگ ، سنگ cvstine است که تمایل به اجرا در خانواده ها دارد.

سنگ کلیه خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش می دهد. اگر یک سنگ داشته باشید ، در معرض خطر افزایش سنگ دیگری هستید. کسانی که یک سنگ تولید کرده اند تقریباً ۵۰٪ در معرض خطر ایجاد سنگ دیگر در طی ۵ تا ۷ سال هستند.

نوشیدن مایعات کافی به شما کمک می کند تا ادرار شما با مواد زاید کمتر متمرکز شود. ادرار تیره غلظت بیشتری دارد ، بنابراین ادرار شما باید خیلی زرد روشن به نظر برسد تا اگر خوب هیدراته هستید پاک شود. بیشتر مایعاتی که می نوشید باید آب باشد. بیشتر افراد باید بیش از ۱۲ لیوان آب در روز بنوشند. با یک متخصص بهداشت در مورد مقدار مناسب آب مناسب شما صحبت کنید.

آب از نوشابه ، نوشیدنی های ورزشی یا قهوه / چای بهتر است. اگر ورزش می کنید یا اگر بیرون گرم است ، باید بیشتر بنوشید. شکر و شربت ذرت با فروکتوز بالا باید به مقدار کمی محدود شود.

میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کنید که باعث اسید ادرار کمتر می شود. وقتی ادرار اسید کمتری داشته باشد ، ممکن است سنگها کمتر تشکیل شوند. پروتئین حیوانی ادرار تولید می کند که اسید بیشتری دارد و در نتیجه می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد.

می توانید نمک اضافی را در رژیم خود کاهش دهید. چه غذاهایی سرشار از نمک هستند؟ همه به چیپس سیب زمینی شور و سیب زمینی سرخ کرده فکر می کنند. آنها را باید به ندرت خورده شود. محصولات دیگری نیز وجود دارند که نمک هستند: گوشت های ساندویچ ، سوپ های کنسرو شده ، وعده های غذایی بسته بندی شده و حتی نوشیدنی های ورزشی.

اگر اضافه وزن دارید می خواهید سعی کنید به یک وزن طبیعی برسید. اما ، رژیم های لاغری با پروتئین بالا که شامل مقادیر زیادی پروتئین حیوانی است و همچنین رژیم های تصادفی می توانند خطر تشکیل سنگ را افزایش دهند. شما به پروتئین کافی نیاز دارید ، اما باید بخشی از یک رژیم غذایی متعادل باشد. هنگام شروع رژیم لاغری یا هرگونه مداخلات غذایی برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه ، از یک متخصص تغذیه ثبت شده راهنمایی بگیرید.

در مورد داشتن سنگ “کلسیم” گیج نشوید. فرآورده های لبنی دارای کلسیم هستند ، اما در واقع به جلوگیری از سنگ کمک می کنند ، زیرا کلسیم قبل از ورود به کلیه با اگزالات پیوند می یابد. افرادی که کمترین میزان دریافت کلسیم در رژیم غذایی را دارند ، خطر سنگ کلیه در آنها افزایش می یابد. یک سنگ می تواند از نمک ، مواد زائد پروتئین و پتاسیم تشکیل شود.

متداول ترین نوع سنگ کلیه ، سنگ اگزالات کلسیم است. بیشتر سنگهای کلیه وقتی تشکیل می شوند که اگزالات ، یک ماده غذایی از غذاهای خاص ، هنگام تولید ادرار توسط کلیه ها به کلسیم متصل می شود. اگزالات و کلسیم هم وقتی بدن مایعات کافی نداشته باشد و هم نمک زیادی داشته باشد ، افزایش می یابد. بر اساس آزمایش خون و ادرار ، پزشک تعیین می کند که در موارد خاص شما به کدام نوع تغییرات رژیم غذایی نیاز دارید.

برخی از مواد گیاهی به عنوان کمک به جلوگیری از سنگ تبلیغ می شوند. باید بدانید که شواهد پزشکی کافی منتشر نشده برای حمایت از استفاده از هر گیاه یا مکمل در پیشگیری از سنگ وجود ندارد.

اگر سنگ دچار سنگ شده اید یا فکر می کنید احتمال ابتلا به سنگ کلیه در شما بیشتر است ، در مورد ایجاد تغییرات در رژیم غذایی به پزشک و یا یک متخصص تغذیه ثبت شده مراجعه کنید. برای راهنمایی شما ، آنها باید از سابقه پزشکی شما و غذایی که می خورید مطلع شوند. در اینجا چند سوال ممکن است بپرسید:

• چه غذایی ممکن است باعث سنگ کلیه شود؟
• آیا باید مکمل های ویتامین و مواد معدنی مصرف کنم؟
• چه نوشیدنی هایی انتخاب خوبی برای من است؟

سنگ کلیه در کودکان ۵ ساله یافت می شود. در حقیقت ، این مشکل در کودکان بسیار رایج است به طوری که برخی بیمارستان ها کلینیک های سنگی را برای بیماران کودکان انجام می دهند. این افزایش در ایالات متحده به چندین عامل نسبت داده شده است که بیشتر مربوط به انتخاب مواد غذایی است.

دو دلیل مهم عدم نوشیدن مایعات کافی و خوردن غذاهایی است که نمک زیادی دارند. کودکان باید چیپس سیب زمینی شور و سیب زمینی سرخ کرده کمتر بخورند. غذاهای شور دیگری نیز وجود دارد: گوشت های ساندویچ ، سوپ های کنسرو شده ، وعده های غذایی بسته بندی شده و حتی برخی از نوشیدنی های ورزشی. سودا و سایر نوشیدنی های شیرین نیز در صورت داشتن شربت ذرت با فروکتوز بالا ، می توانند خطر سنگ را افزایش دهند.